Wieloletnie obserwacje ekspertów uczestniczących w programie „Cyfrolatki” pozwoliły na przeprowadzenie szczegółowej analizy wpływu cyfrowego świata na życie dzieci i młodzieży w Polsce. Zwracają oni uwagę na złożoność związanych z tym wyzwań oraz podkreślają konieczność zintegrowanego podejścia do promowania zdrowych nawyków cyfrowych wśród młodych ludzi. Temu służy program „Cyfrolatki”, w którym od 2019 roku udział wzięło około 1500 podopiecznych TPD z całej Polski.
Pepco wspiera akcję „Cyfrolatki 2.0”
Już od 5 lat Pepco wraz z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci współprowadzi program „Cyfrolatki”. W jego ostatniej edycji wzięło udział kilkaset dzieci z ponad 20 placówek TPD z województw: łódzkiego, wielkopolskiego, mazowieckiego, małopolskiego i zachodniopomorskiego. Podczas tegorocznych warsztatów uczestnicy rozmawiali ze specjalistami o bezpiecznym korzystaniu z internetu, przeciwdziałaniu i radzeniu sobie z hejtem czy mową nienawiści, możliwych formach pomocy, a także o tworzeniu treści w sposób odpowiedzialny.
Eksperci prowadzący warsztaty w ogniskach i świetlicach Towarzystwa Przyjaciół Dzieci skupili się również w tej edycji na prawach autorskich w sieci i na zadaniach, które miały na celu kształtowanie pozytywnych, cyfrowych kompetencji wśród najmłodszych. Wśród nich znalazły się m.in.: tworzenie treści w aplikacjach, tworzenie animacji i filmów poklatkowych, pisanie scenariuszy, projektowanie plakatów, zaproszeń czy prezentacji.
– Wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci rozwijamy ten program edukacyjny nie tylko po to, by niwelować bariery w dostępie do narzędzi cyfrowych i kształtować umiejętności dzieci w zakresie bezpiecznego korzystania z internetu, ale również by zwracać uwagę dorosłych na to, jak ważna jest ochrona najmłodszych w sieci – wyjaśnia Katarzyna Wilczewska, Head of Corporate Communication Pepco.
Znaczący wzrost czasu spędzanego online
Eksperci z TPD alarmują o znaczącym wzroście czasu spędzanego przez dzieci i młodzież w sieci. Z polskich badań „Nastolatki 3.0” (2023) wynika, że po raz kolejny odnotowano wzrost czasu korzystania z sieci przez nastolatki w dni powszednie. Obecnie wynosi on średnio 5 godzin i 36 minut dziennie – to wzrost aż o 46 minut w porównaniu z danymi z 2020 roku .
W porównaniu do badań „Cyfrolatki” 2022, które realizowane były tylko wśród dzieci uczęszczających do szkół podstawowych, średnia czasu używania telefonu komórkowego z podłączeniem do internetu wynosiła około dwie godziny (2 godziny 20 minut) w dni lekcyjne oraz prawie trzy i pół godziny (3 godziny 32 minuty) w dni wolne od lekcji. Jednak jeśli przyjrzymy się poszczególnym kategoriom czasowym, warto zauważyć, że blisko połowa (43,5%) podopiecznych TPD spędza w sieci w weekend i dni wolne więcej niż 4 godziny, co potwierdza konsekwencje coraz silniejszego zanurzania się w sieć przez najmłodszych.
Wpływ na zdrowie psychiczne i rozwój społeczny
Eksperci zwracają uwagę na konsekwencje tak częstego korzystania z internetu, w tym potencjalne zagrożenia dla dobrostanu psychicznego młodych ludzi, takie jak: izolacja społeczna, pogorszenie samopoczucia, zaburzenia snu oraz wpływ na wyniki w szkole. Podkreślają potrzebę wsparcia młodzieży w budowaniu zdrowych relacji z technologią, wybieraniu wartościowych treści oraz zarządzaniu czasem spędzanym online. Kluczową rolę w procesie kształtowania zdrowych nawyków cyfrowych odgrywają rodzice i opiekunowie.
– Jako dorośli musimy zrozumieć, że świat realny i cyfrowy dla osób młodych są tożsame. Dlatego dbałość o dobre samopoczucie w tej realno-cyfrowej rzeczywistości podąża za trendami w dziedzinie zarówno szeroko rozumianego zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Portale społecznościowe są zaprojektowane tak, aby odwoływać się do układu nagrody w mózgu, który uwalnia między innymi hormon szczęścia – dopaminę. Te impulsy sprawiają, że w mediach społecznościowych młody człowiek spędza więcej czasu, niż pierwotnie planował, a rezygnacja z treści tam obserwowanych bardzo często powoduje stan przygnębienia i niezadowolenia. Rodzaj treści, które konsumuje młody mózg i sposób, w jaki to robi, może mieć negatywny wpływ na poczucie szczęścia lub postrzeganie własnej tożsamości – wyjaśnia Wojciech Ronatowicz, pedagog współpracujący z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci, ekspert Forum Bezpiecznego Internetu.
Strategie na rzecz zdrowego cyfrowego dobrostanu
W odpowiedzi na wyzwania, jakie niesie ze sobą cyfrowy świat, pedagog proponuje zestaw strategii mających na celu wsparcie młodych ludzi w osiągnięciu zdrowego balansu między życiem online a offline. Te rekomendacje opierają się na zebranych danych i obserwacjach, a ekspert podkreśla konieczność aktywnego zaangażowania zarówno ze strony dorosłych, jak i samych młodych użytkowników internetu.
- Dbałość o przerwy: wspólne posiłki bez obecności urządzeń elektronicznych – warto wyciszyć i odłożyć telefony komórkowe.
- Dbałość o sen: przechowywanie urządzeń elektronicznych poza sypialnią pomaga w utrzymaniu zdrowego rytmu dobowego. Prawie 29% nastolatków przyznaje, iż zaniedbuje obowiązki szkolne z powodu nocnego korzystania z mediów społecznościowych .
