Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę od lat zajmuje się bezpieczeństwem dzieci w internecie i promocją higieny cyfrowej. Jeden z naszych ważniejszych projektów nazwaliśmy Domowe Zasady Ekranowe. Promujemy w nim ideę ustalania przez domowników zasad korzystania z ekranów, co sprzyja bezpieczeństwu, równowadze i rodzinnym relacjom.
Nasze dotychczasowe kampanie medialne promujące ideę zasad ekranowych koncentrowały się na szkodliwości zbyt wczesnego i intensywnego korzystania z ekranów przez dzieci. W najnowszej kampanii „Blisko telefonu – daleko od dziecka” koncentrujemy się na innym aspekcie problemu – jak ekrany w rękach rodziców wpływają negatywnie na relację z dzieckiem i jego rozwój. Przekaz podpieramy informacjami badawczymi oraz radami dla rodziców, dlaczego warto ograniczyć korzystanie z ekranów przy dziecku i jak to zrobić. Kampania prowadzona jest w przestrzeni miejskiej, w prasie oraz w sieci.
Serwis kampanii: www.domowezasadyekranowe.pl
DLACZEGO RELACJA RODZICA Z DZIECKIEM
W PIERWSZYCH LATACH JEGO ŻYCIA JEST TAKA WAŻNA?
Wszystkie doświadczenia z pierwszych lat życia wpływają na nasze późniejsze zachowanie, bo skojarzenia powstałe na wczesnym etapie życia są niezwykle silne i głębokie. Szczególnie te związane z opieką, kojeniem, atmosferą emocjonalną. To właśnie one będą wpływać na to, jak w toku dorastania będziemy doświadczać relacji i jak je będziemy interpretować. Jeśli w tym okresie życia dziecko ma wystarczająco dobrych opiekunów, którzy w miarę dobrze rozpoznają jego potrzeby i z troską je zaspokajają oraz otaczają je miłością i uwagą, dziecko wytwarza ufny styl przywiązania. Jeśli zaś dziecko doświadcza wtedy zaniedbania, opuszczenia, wpłynie to negatywnie na poczcie bezpieczeństwa w dalszym życiu.
W budowaniu bezpiecznej więzi najważniejsze są:
• obecność opiekunów w życiu dziecka,
• zaangażowanie w opiekę,
• reagowanie na wysyłane przez dziecko sygnały,
• kojenie, gdy dziecko przeżywa dyskomfort,
• wspólne aktywności.
DLACZEGO KORZYSTANIE PRZEZ RODZICA Z TELEFONU PRZY DZIECKU MA NEGATYWNY WPŁYW NA JEGO ROZWÓJ?
Czas, który rodzic spędza z telefonem podczas opieki nad dzieckiem stoi w sprzeczności z uważnością, obserwacją, zdolnością do rozpoznawania stanów i potrzeb dziecka oraz sprawia, że reakcja ze strony rodzica najczęściej jest opóźniona, przeważnie wtedy, kiedy pobudzenie i dyskomfort, który przeżywa dziecko, są już stosunkowo wysokie, co z kolei wpływa na to, że rodzicowi trudniej jest uspokoić dziecko, niż gdyby zareagował wcześniej.
Poza tym nadmiarowe korzystanie z ekranów obniża faktyczną ilość czasu, którą rodzic mógłby poświęcić dziecku. Małe dzieci w spontaniczny sposób angażują się w poznawanie świata, dzięki czemu się rozwijają, ale żeby tak było, potrzebują przynajmniej w początkowym okresie życia dorosłych, którzy im w tym towarzyszą, gotowi zareagować, kiedy dziecko tego potrzebuje.
CO NA TO NAUKA?
• Korzystanie z technologii mobilnych przez rodziców może obniżyć jakość i ilość interakcji rodzic-dziecko (np. Myruski i in., 2018; Radesky i in., 2014; Vanden Abeele i in., 2020).
• Skupienie uwagi rodzica na urządzeniu mobilnym może zmniejszać jego zdolność do skupienia uwagi na dziecku (McDaniel & Coyne, 2016)
• Korzystanie z urządzeń mobilnych podczas interakcji z dzieckiem może powodować, że te interakcje będą pobieżne, krótkie, pozbawione kontaktu wzrokowego (Radesky i in., 2014).
• Czas spędzony online może zastępować czas spędzony z dzieckiem na innych czynnościach, co skutkuje mniejszą liczbą okazji do interakcji rodzic-dziecko (McDaniel, 2019).
• Ciągłe przełączanie uwagi między urządzeniem mobilnym a interakcją z dzieckiem może prowadzić do trudności w dokładnym interpretowaniu i reagowaniu na sygnały dziecka (McDaniel, 2019).
• Zakłócenia interakcji między matką a niemowlęciem spowodowane używaniem telefonu komórkowego w trakcie interakcji wywołują reaktywność fizjologiczną i behawioralną niemowląt, ponieważ opóźniają czas reakcji opiekuna na to, co się dzieje z dzieckiem (Radesky i in., 2014).
• Korzystanie z ekranów przy dzieciach może mieć negatywny wpływ na zdolność rodziców do odpowiedniego i warunkowego reagowania na ich potrzeby.
DLACZEGO WARTO OGRANICZAĆ CZAS EKRANOWY PRZY DZIECKU?
• Wspólny czas to najprostszy, dostępny dla nas wszystkich sposób budowania bliskiej relacji z dzieckiem.
• Dzieci rodziców, którzy poświęcają im czas, czują, że są dla nich ważne.
• Czas, który rodzina spędza razem na wspólnych aktywnościach, przekłada się na poczucie wspólnoty i przynależności.
• Rodzice, którzy w aktywny sposób spędzają wystarczająco dużo czasu ze swoimi dziećmi, mają możliwość modelowania zdrowych nawyków i przekazywania dzieciom ważnych dla siebie wartości.
• Rodzice, którzy spędzają twórczo i w sposób różnorodny czas ze swoim dzieckiem, rozbudzają w nim ciekawość i chęć poznawania świata.
• Rodzice, którym zależy na fizycznym i intelektualnym rozwoju dziecka, powinni sobie uświadomić, że z pedagogicznego punktu widzenia nie ma najmniejszej potrzeby, żeby ich dziecko traciło swoje rezerwy rozwojowe na nowinki techniczne.
JAK OGRANICZAĆ EKRANY PRZY DZIECKU? PRZECZYTAJ ZASADY EKRANOWE!
Bądź w kontakcie (z dzieckiem!)
Kiedy spędzasz czas z dzieckiem, staraj się być całkowicie obecny_a. Skup się na jego potrzebach i wspólnych aktywnościach. Staraj się nie myśleć o telefonie i nie zerkać na ekran.
Ograniczaj czas
Ograniczaj do minimum czas, kiedy korzystasz z telefonu przy dziecku. Zawsze rozważ, czy skorzystanie z telefonu jest konieczne i czy nie może poczekać. Jeżeli sięgasz po telefon, staraj się ograniczać czas ekranowy do niezbędnego minimum.
Strefy bez ekranu
Ustal miejsca wolne od telefonu, takie jak miejsce spożywania posiłku, pokój dziecka, kącik do zabaw czy miejsce do czytania.
Sytuacje bez ekranów
Ustal sytuacje kluczowe dla relacji z dzieckiem i dla jego komfortu, podczas których nie korzystasz z telefonu, np. posiłki, zasypianie, wspólna zabawa, czytanie.
Miejsce na telefon
Staraj się nie trzymać telefonu przy sobie. Pomocne może być miejsce, gdzie odkładasz telefon na czas interakcji z dzieckiem. Może to być miejsce wspólne dla wszystkich domowników.
Wyłącz powiadomienia
Wyłączenie powiadomień sprawi, że ty i dziecko będzie mniej rozproszeni. Możesz też wyciszyć dzwonek lub przełączyć telefon w tryb “samolot”.
Informuj dziecko
Jeśli musisz skorzystać z telefonu przy dziecku, wytłumacz mu, w jakim celu to robisz, by zminimalizować jego frustrację.
JAK ROZPOZNAĆ, ŻE NADUŻYWAM TELEFONU PRZY DZIECKU?
Jeśli dostrzegasz kilka poniższych sygnałów, może to wskazywać na potrzebę zredukowania czasu spędzanego przy telefonie i większej koncentracji na jakości interakcji z dzieckiem. Świadomość problemu może pomóc w podjęciu odpowiednich kroków w kierunku bardziej zrównoważonego podejścia do korzystania z technologii w obecności dziecka.
• Często ignorujesz sygnały, prośby lub potrzeby dziecka z powodu skupiania się na telefonie.
• Zauważasz, że jakość waszych wspólnych interakcji spada, a relacja z dzieckiem staje się mniej aktywna i angażująca.
• Czujesz, że korzystanie z telefonu zaburza czas spędzany razem z dzieckiem.
• Dziecko okazuje negatywne reakcje, takie jak złość, smutek czy poczucie zaniedbania, gdy korzystasz z telefonu.
• Zauważasz, że często korzystanie z telefonu jest dla ciebie ważniejsze niż aktywności z dzieckiem.
• Masz trudności w utrzymaniu uwagi podczas wspólnego czasu, często się rozpraszasz lub odczuwasz trudności z koncentracją na dziecku.
• Nieświadomie spędzasz długie godziny na korzystaniu z telefonu, pomijając ważne momenty z dzieckiem.
• Korzystanie z telefonu powoduje u ciebie fizyczne objawy, takie jak ból głowy, zmęczenie oczu itp.
• Odczuwasz trudność w znalezieniu równowagi między korzystaniem z telefonu a aktywnościami z dzieckiem.
• Dziecko interesuje się twoim telefonem i zabiega o możliwość korzystania z niego.
